نیم‎نگاهی به نحوه ارائه اطلاعات در ویکی‎پدیا

فیلترینگ به‎نام آزادی در ویکی پدیا

عنوان زیبایی دارد و در نگاه نخست، توجه آدم را به خود جلب می‎کند. درست در دنیایی که خیلی‎ها مشغول تحریف و سانسور هستند، دسترسی به یک «دانشنامه آزاد» آن هم به زبان‎های مختلف نوبر است. کافی است هر واژه‎ای را که می‎خواهید در «گوگل» جست‎وجو کنید تا ببینید در همان گزینه‎های نخست، سایت ویکی پدیا یا همان دانشنامه آزاد پدیدار می‎شود. از فرهنگ و هنر و سیاست گرفته تا اقتصاد و تاریخ و هر موضوعی که دلتان بخواهد، ویکی پدیا برای آن حرف دارد.

تا این‎جای کار همه‎چیز آرام است و به‎خوبی پیش می‎رود و اتفاقا وجود چنین دانشنامه‎ای به‎ویژه با قید «آزاد» مورد احتیاج است اما وقتی وارد نتایج جست‎وجو می‎شوید برخی سمت و سو گیری‎ها و یا القائات خاص، توجه شما را به خودش جلب می‎کند؛ مثلا هنگامی‎که واژه‎های مربوط به انقلاب اسلامی، تحولات ایران، مکتب اهل‎بیت (علیهم‎السلام) و یا شخصیت‎های اسلامی را جست‎وجو می‎کنید، می‎بینید که از یک زاویه خاص به ماجرا نگاه شده است. البته بر اساس حُسن ظن، در ابتدا این‎گونه تحلیل می‎کنیم که لابد فقط آن‎وری‎ها در ویکی پدیا مطلب می‎گذارند و ما فعالیتی در این زمینه نداریم که از قضا برخی دوستان نیز همین نظر را دارند اما حقیقت چیز دیگری است. در حقیقت ویکی پدیا با شعار آزادی جلو آمده است اما دقیقا می‎خواهد آزادی شما را در دسترسی به اطلاعات مفید محدود کند و علم و دانش و تاریخ را آن‎گونه که او می‎خواهد به مخاطب جهانی خودش عرضه بدارد. دنیای امروز هم آن‎قدر در زمینه شعارهای ظاهرا متمدنانه جو زده است که خیلی زود باور می‎کند؛ به‎ویژه آن‎که فیلترینگ و محدود‎سازی در ویکی پدیا با عناوین پرطمطراق مانند استاندارد‎سازی و رعایت مسائل حقوقی، احترام به دیگران و مسائل این‎چنینی تعریف می‎شود. «جیمی ویلز»، مدیر ویکی پدیا در اظهاراتی می‎گوید: «سانسور اساسا با مأموریت و اهداف ما در تضاد است. دسترسی به علم، حق بشر است و ما هرگز با سانسور و فیلترینگ کنار نخواهیم آمد!»



از ابتدای تولد ویکی پدیا با آن آشنا شدم

از سوی دیگر آیت‎الله هادوی تهرانی که نزدیک به دو دهه حضور جدی در اینترنت را در عرصه‎های گوناگون از جمله پاسخ‎گویی به شبهات تجربه کرده این فیلترینگ در ویکی پدیا را این‎گونه توصیف می‎کند: «از ابتدای تولد ویکی پدیا و در زمانی‎که تنها به زبان انگلیسی بود، با این سایت آشنا شدم. شما اگر در زمینه انقلاب اسلامی مطلب بگذارید به نحوی مدیریت می‎شود اما اگر علیه انقلاب باشد بدون دخل و تصرف می‎گذارند. و یا اگر مقداری به‎نفع اسلام مطلبی بگذارید، می‎گویند جانبدارانه است و حذف می‎کنند اما اگر علیه آن باشد این‎گونه نیست. آن‎ها حتی به‎طور غیرمستقیم بسیاری از مفاهیم همچون همجنس بازی را ترویج می‎دهند.»

دنیای جدید، ادبیات خودش را دارد و آقای ویلز و حامیانش به خوبی دریافته‎اند که اگر می‎خواهند فیلتر کنند، نباید به این موضوع تصریح کنند، بلکه باید عکسش را بگویند اما کاری را که می‎خواهند با ظرافت انجام دهند. به تعبیر یکی از اساتید، دنیای غرب استانداردها را طوری تعریف کرده که اهداف خودش تأمین شود و از استاندارد‎سازی برای نفوذ و سیطره در عرصه‎های اقتصادی، هنری و... بهره می‎برد.



گل بود به سبزه نیز آراسته شد

اتفاق جالبی که چند ماه پیش بر روی خروجی برخی خبرگزاری‎ها قرار گرفت، ویکی مانیا بود؛ ویکی مانیا، یکی از رخدادهای سالانه و جهانی بنیاد ویکی‎مدیا است که شامل ویکی‎پدیا، ویکی‎خبر، ویکی‎واژه و... می‎شود. از چند ماه قبل اعلام شد که امسال این اجلاس در حیفا در سرزمین‎های اشغالی برگزار می‎شود و احتمالا الآن که شما مشغول مطالعه این یادداشت هستید یا این اجلاس در حال برگزاری است و یا به اتمام رسیده است. برگزاری این اجلاس در حیفا بیش از هر چیز ما را در مدعای خودمان محکم‎تر می‎سازد زیرا بر کسی پوشیده نیست که صهیونیست‎ها اگر دستشان برسد - که اتفاقا در بسیاری زمینه‎ها رسیده است - همه‎چیز را در قبضه خود می‎گیرند و امور را آن‎گونه که خودشان می‎خواهند هدایت می‎کنند و این را در سینمای هالیوود و خیلی چیزهای دیگر به اثبات رسانده‎اند.



ضرورت مقابله به مثل در فضای سایبر

نکته آخر این‎که هوشیاری در برابر این طرح صهیونیستی، یک سویه ماجراست و سویه دیگر به تلاش ما برای مقابله به مثل با چنین اقداماتی بر می‎گردد؛ چرا ما برای خودمان دانشنامه‎ها و دائره‎المعارف‎های غنی نداشته باشیم؟ البته اخیرا سایت اسلام پدیا برای حضور جدی در این عرصه اعلام موجودیت کرد اما ضمن تقویت و تبلیغ این سایت، باید مجموعه‎های مشابه در عرصه‎های مختلف به بازار وب بیایند و با علم و مهارت و هوشمندی، در این نبرد سایبری حضور یابیم

 

به نقل از هفته‌نامه پنجره